Pas tegen het einde is het vlammend

Het derde deel is het beste. We hebben er dan al drie uur opzitten. Maar dan openbaart zich de moeizame verhouding tussen Eric de Vroedt en zijn moeder pas echt goed.

Met De eeuw van mijn moeder wilde De Vroedt een monument voor zijn moeder oprichten. Dat is zeker goed gelukt, maar het gaat ook wel veel over De Vroedt waarbij hij zichzelf overigens bepaald niet spaart. Hij heet in het stuk Ramses en is beeldend kunstenaar. Hij wordt gespeeld door Bram Coopmans die dat wel goed doet, maar het blijft curieus om naar Coopmans te kijken als De Vroedt.

Winnie, de moeder van De Vroedt, kwam in 1948 als achtjarig meisje naar Nederland en wilde niets met Nederlands Indië te maken hebben. De vader van De Vroedts moeder, kwam om in een Jappenkamp. Zijn oma hertrouwde met een Joods-Nederlandse man wiens hele familie was omgekomen in de concentratiekampen, een charismatische maar ook getraumatiseerde man, die te veel dronk. We zien een familie-etentje met hoogoplopende emoties, met een vervaarlijke Mark Rietman als Winnie’s stiefvader.

Ramses heeft in het Haags Kunstmuseum een expositie ingericht dat Winnie’s migratie en koloniale verleden als onderwerp heeft. Slim bedacht zijn de re-enactments daarin die ons iets vertellen over het leven van Winnie en het politieke tijdsgewricht. De positieve persreacties over dit project worden uitgebreid geëtaleerd, maar krijgen een zwart randje als een van de critici opmerkt dat de assistent van Ramses ook een indringend werk heeft gemaakt dat veel meer zegt over het onderwerp dan al het andere werk waar Ramses dertien zalen voor nodig heeft. Het werk van De Vroedt wordt überhaupt uitgebreid bekritiseerd. Schamper wordt hij de lieveling van beleidsmakers genoemd die veel te gelukkig is in zijn Amsterdamse grachtenwoning vlak naast Ivo van Hove, om oprecht geëngageerd te zijn.

We hebben tot dan toe De Vroedts moeder, een groots spelende Esther Scheldwacht, leren kennen als een eigenzinnige vrouw die op latere leeftijd lesbisch wordt, emoties uit de weg gaat en zich grag  intellectueel laaft aan kunst. Ze krijgt kanker maar probeert dat zoveel mogelijk te negeren en wil geen behandeling. Prachtig is de scène waarin Scheldwacht een kinderliedje zingt en opeens haar eigen vader, een van de vele rollen van Hein van der Heijden, ziet. In een smetteloos wit pak blaast hij op zijn trompet prachtige tonen die aan Miles Davis doen denken. Het is een moment van grote schoonheid.

In de sleutelscène tussen Scheldwacht en Coopmans tegen het einde leren we dat De Vroedt last heeft van zijn weinig warme moeder en op zijn zeventiende depressies van zich afschrijft op zijn slaapkamer. Zijn moeder slaat terug in een verbitterd relaas over hoe ze als Indische vrouw haar weg moest vinden in Nederland waar haar nooit iets gevraagd werd en waar voor menigeen op elke straathoek een psycholoog klaar staat. Het is een ijzersterke scène met vlammende teksten en ingeleefd spel. Wel jammer dat het zo lang moet duren dat De eeuw van mijn moeder zo sterk gaat leven.