Magistraal identiteitsdebat

Wit, zwart, man, vrouw, genderfluïde, joods, katholiek… wat bepaalt wie je bent en hoe je wordt gezien door de buitenwereld? Een interessant identiteitsvraagstuk, dat in De dokter glansrijk wordt belicht door een ijzersterke cast, tekst en enscenering.

Het verhaal draait om de joodse arts Ruth Wolff (een magnifieke Janni Goslinga), die een priester de toegang weigert tot een ziekenhuiskamer waarin een jong meisje op sterven ligt. Dit incident zorgt ervoor dat zijzelf en het ziekenhuis zwaar onder vuur komen te liggen.

Regisseur Robert Icke maakte een zeer vrije bewerking van Arthur Schnitzlers Professor Bernhardi uit 1912. Waar het in dat stuk voornamelijk gaat over ethiek en over religie versus wetenschap  – en dat in Icke’s bewerking in essentie nog steeds zo is -, voegt de Britse regisseur daar nu met succes vele hedendaagse thema’s aan toe, zoals gender, racisme en de rol van de (sociale) media.

Hierop aansluitend spelen de meeste mannelijke castleden vrouwen en andersom, en is ook de huidskleur van de acteurs niet inherent gelijk aan die van hun personage. Icke speelt daar heel mooi mee en geeft taal een belangrijke rol. Dit sluit goed aan op het feit dat iemands identiteit nu vaak gereduceerd wordt tot een paar woorden. Zo labelt Ruth zichzelf eenduidig als dokter, maar kun je wel alleen ‘dokter’ zijn en de rest van de rollen die je in je leven bent negeren?

De tekst is scherp en vooral in de eerste akte vliegen de zinnen in hoog tempo over het toneel. De vele humor in de tekst zorgt ervoor dat het stuk, ondanks de gewichtigheid van het onderwerp, niet te zwaar wordt. Gaandeweg kom je door het taalgebruik steeds meer te weten over de personages en verandert geregeld je perspectief op de situatie. Zo blijkt de priester, gespeeld door Bart Slegers, een zwarte man te zijn, wat logischerwijs een extra dimensie aan het dispuut geeft.

Het sterke spel van alle acteurs komt goed tot zijn recht in het minimalistische, maar doeltreffende decor: een lange tafel die vaak langzaam ronddraait, zodat alle kanten van de personages letterlijk en figuurlijk in beeld komen. Vaak is het alleen het goed uitgedachte lichtplan dat duidelijk maakt of we in Ruth’s woning of in het ziekenhuis zijn. Hoog boven het achtertoneel hangt een glazen hokje, met daarin drummer Nina de Jong, die voor perfect passende muzikale ondersteuning zorgt.

De dokter laat duidelijk zien hoe ingewikkeld en uitgebreid deze discussie tegenwoordig is en hoe van een klein detail, door onder meer de media, een grote storm kan worden gemaakt.