Fraaie maar oppervlakkige geschiedenisles

Door één leven te volgen zie je de wereld veranderen. Zo staat het in de flyer en dat klopt helemaal. Maar is De jaren zo veel meer dan de geschiedenis van een vrouwenleven in de tweede helft van de vorige eeuw? Mogelijk geldt dat wel voor het boek. De voorstelling blijft steken in een aaneenschakeling van historische gebeurtenissen. Dat heeft succesregisseur Eline Arbo mooi gedaan, maar het is niet genoeg.

Het speelvlak is cirkelvormig, net als in De uren dat Arbo vorig jaar regisseerde bij ITA. Daarin zijn de levens van drie vrouwen uit de vorige eeuw vervlecht. In De jaren, gebaseerd op het boek van Annie Ernaux zien we een cast van vijf actrices het leven spelen van één vrouw. Het begin is adembenemend mooi, we horen en even later zien de vijf vrouwen dicht op elkaar gepakt op een wazig toneel dat plotsklaps helder wordt. Het lichtspel in die buitengewoon fascinerende openingsscene roept associaties op met onze planeet en de opkomst van de zon. Daarna begint de levensgeschiedenis van Annie Ernaux, chronologisch verteld van 1940 tot 2006. De vijf actrices wisselen voortdurend van rol zonder dat dit verwarrend is, vergelijkbaar met Arbo's regie van Weg met Eddie Bellegueule.

Alle scènes spelen zich af rondom een tafel die bedekt is met een laken dat vlak daarvoor als achtergrond werd gebruikt voor een foto die telkens een nieuwe levensfase aankondigt. Er wordt af en toe gerefereerd aan Simone de  Beauvoir en Françoise Sagan, maar de hoofdpersoon is niet uitgesproken feministisch. Wel bepalen het vrouw-zijn en seksualiteit in hoge mate het perspectief. Veel historische gebeurtenissen als de Tweede Wereldoorlog, de studentenprotesten van mei '68 in Parijs, de Vietnam-oorlog en de opkomst van de technologie worden aangestipt, maar niet uitgewerkt of voorzien van context. Dat maakt de voorstelling oppervlakkig.

De cast is mooi. Hannah Hoekstra imponeert, Nettie Blanken is als 76-jarige prachtig op haar plek en de jonge June Yanez valt op met felle zang in een stukje uit The great gig in the sky van Pink Floyds Dark side of the moon. Soms wordt er gezongen en gemusiceerd, soms is de muziek -van Franse chansons tot Jefferson Airplane- op band te horen. Toch jammer dat niet alle muziek op het podium wordt gemaakt, zoals in De uren of Eddie Bellegueule.

Soms is een actrice verteller, soms de hoofdpersoon, soms zijn de vrouwen mannen, het is allemaal heel erg helder geregisseerd. Maar naarmate de voorstelling vordert, wreekt zich het gebrek aan scherpte. Nergens wordt stelling genomen of een perspectief uitgediept. Zo verwordt een goed gemaakte voorstelling van een briljante regisseur naar een boek van een Nobelprijswinnaar tot een teleurstellende geschiedenisles. Het probleem is vooral de tekstbewerking die Arbo zelf maakte. Daarin scheert ze langs vele belangrijke gebeurtenissen, maar blijft diepgang ver te zoeken.