Zelensky hier, lachen om oorlog?
Vorig jaar juni speelde De Theatertroep een eerste proeve van Zelensky hier. Ruwweg de helft daarvan is nu vervangen door actueler tekstmateriaal. Het idee van de voorstelling is van cabaretier Patrick Nederkoorn, die overigens als twintiger raadslid was in Amersfoort. De tekst schreef hij samen met theatermaker en historicus Arjen Arnoldussen en de zes leden van de Theatertroep.
Patrick Duijtshoff van de Theatertroepo vertelt met deze voorstelling zo actueel mogelijk te willen blijven. 'Het is natuurlijk nooit af. Als we vinden dat er iets belangrijks gebeurt, zullen we dat meenemen en de tekst dan wellicht op een kaartje voorlezen.’ Rosa Asbreuk: ‘We kiezen dus voor een open dramaturgie omdat we iets maken over wat nu nog gaande is.’ Hoe bijzonder dat is bleek ook uit de afwijzing van een subsidieaanvraag bij het Cultuurfonds. Rosa: ‘Zij vinden het ongepast dat we deze voorstelling ook met humor maken.’ Elisabeth ten Have: ‘Vreemd vinden wij, vooral ook omdat Zelensky niet alleen een acteur maar ook een komiek was. Het is voor ons een van de redenen om deze voorstelling te maken.’ Patrick: ‘Het is uniek dat Zelensky stijlfiguren uit zijn theatercarrière gebruikt in zijn speeches als president. Zelensky maakte satire, dat is natuurlijk niet alleen maar om te lachen. Het is ook politiek.’ Rosa: ‘We zijn allemaal gefascineerd door Zelensky. Zijn grote kracht en misschien ook zijn valkuil is zijn optimisme. Hij weet de mensen hoop te geven terwijl zijn successen vrijwel nihil zijn. Indrukwekkend is zijn moed. Door zijn retorisch talent kan hij de moraal hoog houden. Hij kiest zijn speeches vaak strategisch. Zo hield hij zijn oudejaarstoespraak op de plek waar de inval ooit begon. Hij is een meesterlijke verteller.’ Patrick: ‘Je ziet dat uitgebreid in de voorstelling en ook hoe hij die gave inzet in zijn politiek leiderschap. Hij gebruikt zijn theatrale talent optimaal. Het is prachtig om te zien hoe hij dat doet en ook hoe hij overlegt met zijn vrouw Elena. Dat zie je ook in de voorstelling.’
Wodka, baby Putin en Stalin
Zelensky hier begint met een fantastische inleiding: 'Voor u zich naar het theater begaf heeft u zich iets voorgesteld. U maakte zich een voorstelling over de voorstelling. Uw voorstelling van de voorstelling wijkt nu al af van de voorstelling. Deze voorstelling gaat over hoe wij ons iets niet kunnen voorstellen. Deze voorstelling gaat over of wij het mogen hebben over iets wat wij ons niet kunnen voorstellen. Over de vraag of de poging je iets voor te stellen zin heeft. We denken dat u hier bent omdat u het belangrijk vindt zich het onvoorstelbare voor te stellen. Of dit te pogen.'
Wat volgt zijn uiteenlopende scènes over de oorlog in Oekraïne. Er zijn veel speeches. Zo zien we Zelensky oefenen voor zijn eerste toespraak als president voor de Verenigde Naties. Er is ook een hilarische scène van Jeltsin met baby Putin in zijn handen. Merkel als verpleegster en Stalin. En Vasyl Slipak wordt gememoreerd. Deze Oekraïner was als solist verbonden aan de Opera van Parijs. Hij liet in 2014 alles achter om in Kyiv protestliederen te zingen op het Maidanplein. Hij sneuvelde in de Donbas. Ook Zelensky’s contacten met Boris Johnson komen aan bod. En er klinkt een lied van Kvartal95, het comedy collectief van Zelensky dat later een productiemaatschappij werd voor televisie. De voorstelling is nogal hybride. De acteurs spelen zichzelf maar ook anderen. De toon is eh ... luchtig, serieus en weet ook te ontroeren.
Dichter op slagveld
Uit het script: 'Fictie wordt werkelijkheid wordt fictie. Werkelijkheid wordt fictie wordt werkelijkheid.' Rosa: ‘We hebben de toneeltekst laten checken door een Oekraïense journalist omdat we zeker wilden weten dat er geen dingen in de tekst staan die echt niet kunnen of niet kloppen. Dat heeft wel tot enkele aanpassingen geleid. We wilden bijvoorbeeld Elena, de vrouw van Zelensky, een gedicht laten voorlezen van een Russische dichteres die al heel erg lang in Oekraïne woont en stelling neemt tegen Rusland. Maar dat zou de presidentsvrouw, ondanks de anti-Russische inhoud, nooit doen. Dus hebben we dat idee geschrapt. In plaats daarvan kozen we een Oekraïens gedicht van een soldaat op het slagveld die zegt dat hij vast beroemd wordt als hij sterft. Kort daarna sneuvelt hij en nu zijn de bundels uitverkocht. Na onze proeve in Bellevue vroegen theaters of we snel bij hen konden komen spelen. Toen we lieten weten dat dit in voorjaar ’24 zou worden, bleek tot onze grote verbazing een aantal niet meer geïnteresseerd omdat ze bang waren dat het dan niet meer actueel zou zijn. Onbegrijpelijk vinden we dat. Het is van groot belang dat onze aandacht voor deze oorlog niet verslapt. Het is een vrijheidsstrijd. De mensen vechten voor democratie. En dat zo dichtbij ons, slechts 22 uur rijden.’
