Wanhoopskreet

Zijn vijfjarig zoontje vraagt hem of het een leuke lijst is die hij aan het schrijven is. Het is een van de vele schrijnende momenten uit Citizen K. waarvoor Sadettin Kırmızıyüz 254 korte teksten maakte over zijn eigen leven.

Wat hij ook doet, hij realiseert zich dat hij altijd de ‘Turkse moslim, migrantenkind excuusallochtoon of theatermaker met niet-westerse achtergrond’ zal blijven. Hoe het voelt om zo bekeken te worden maakt Kırmızıyüz haarscherp duidelijk in een zorgvuldig opgebouwde voorstelling.

Het begint relatief ontspannen met verhalen over zijn jeugd en schooltijd in Zutphen. Maar als hij merkt dat zijn penis anders is doet hij voortaan zijn onderbroekje aan onder de douche na de gymnastiek. Naarmate zijn vertelling vordert wordt de toon feller. Als hij een interview met hem in de Volkskrant ziet met daarboven de kop 'Creatief met Turk' is de ontzetting, maar vooral de boosheid flink toegenomen. Die gebeurtenis werd ook benoemd in De radicalisering van Sadettin K. uit 2015, maar kon in Citizen K. natuurlijk niet onvermeld blijven. Dat hij vier jaar later weer een voorstelling maakt over zijn identiteit maakt, had hij zelf niet verwacht, maar het blijft nodig.  

Kırmızıyüz toont zich wederom een ijzersterke verteller die zijn grootste kracht ontleent aan de verbinding tussen het persoonlijke en de maatschappelijke actualiteit. Als acteur is hij meestal zichzelf. Hij transformeert niet en die stijl past hem het beste. In Citizen K. wijkt hij daar heel even van af door enkele passages grimlachend te spelen wat direct minder overtuigt.

Maar dat is slechts een kleine kanttekening bij een sterke voorstelling waarvan je in elke minuut voelt dat die vanuit een diepgewortelde innerlijke urgentie voortkomt. Dat wordt onderstreept door de muziek van Kaspar Schellingerhout die met drums, elektronica en gitaar de vertelling omlijst. Citizen K. kan ik niet anders opvatten dan een indringende wanhoopskreet tegen het alsmaar voortdurende en steeds verder gaande racisme dat zelfs blijkens de voorstelling hier en daar gewoon geaccepteerd lijkt te worden. Foute grappen weglachen? Kırmızıyüz deed dat al zijn leven lang en wil dat niet meer. Tragisch is dat hij natuurlijk ook snapt dat zijn zoontje later ook zo’n lijst zal gaan maken. Kutzooi.

Te zien t/m 1 juni