Vertrouwen komt te voet en gaat te paard
Gezien op:
Door Indiase dansvormen samen te brengen met urban- en hedendaagse dans, creëert Kalpanarts een genre overschrijdende danstaal. Maatschappelijke en aansprekende onderwerpen zijn de basis voor haar werk. Trust is haar nieuwe creatie.
Als dochter van een moeder die in Leiderdorp een Indiase dansschool leidde kreeg Kalpana Raghuraman (49) al vanaf jonge leeftijd vele Indiase dansstijlen met de paplepel ingegoten. In de school van haar moeder werd ze opgeleid als klassiek Indiaas danseres maar leerde ze allengs ook andere dansstijlen kennen, ook westerse.
Na het afronden van studies culturele antropologie en sociologie was Kalpana regelmatig in India voor lessen in Indiase danstradities, techniek en repertoire. Al vanaf haar 21e organiseert zij haar eigen dansproducties en in 2015 startte ze haar eigen dansgroep, Kalpanarts, met als doel de Indiase dans te ontdoen van een door haar als stoffig ervaren en exotisch imago, en recht te doen aan de rijke danscultuur van India.
In haar nieuwe werk Trust staat het begrip ‘vertrouwen’ centraal. In de Indiase samenleving is vertrouwen nauw verweven met culturele, religieuze en sociale dimensies. Het wordt vaak als fundamenteel gezien om de harmonie binnen gemeenschappen en relaties te waarborgen. Ook in dans heeft vertrouwen een diepe betekenis en is essentieel voor zowel de dansers zelf als de relatie tussen danspartners, choreografen, en zelfs het publiek. Het omvat verschillende niveaus van wederzijds begrip, samenwerking, en zelfvertrouwen in een fysieke en artistieke context. Het begrip gaat hand in hand met veiligheid tussen danspartners en op de dansvloer, van fysieke veiligheid, timing en synchronisatie, tot (zelf)vertrouwen in het eigen lichaam en in de groep.
Vertrouwen komt voor Kalpana ook neer op het durven loslaten van controle. ‘Wie niet genoeg vertrouwen heeft, zal niet vertrouwd worden’, haalt ze het aloude aforisme van de Chinese filosoof Lao-Tze (604-507 v. Chr.) aan. Ook de op hindoeïstische leest gestoelde filosofie ‘Maya’, en de zogeheten ‘Six Healing Sounds Meditatie’ uit de Tao, zijn voor haar bronnen van inspiratie.
Voor de muziek liet componist Simone Giacomini zich leiden door (het ritme van) de Mahayana-boeddhistische Lotussoetra. De live (altijd een meerwaarde bij dans) zang is afkomstig van de Spaanse Paloma Lazáro Arteaga, die ook voor het libretto tekende. Ze baseerde zich daarbij op de Mexicaanse dichter Rosario Castellanos, de Italiaanse auteur Alessandro Barrico en de Spaanse dichter Pedro Salinas. Kortom: nogal veel bagage.
Wat is de weerslag van dat alles op het podium, op de vloer? We zien een aantal mooie duetten, met soms gewaagde, onderling vertrouwenvereisende bewegingen, met in danstermen hier en daar ook wat gedurfd klauter- en klimwerk. Maar vooral het korte duet van Indu Panday met de Italiaan Riccardo Zandona springt er uit. Panday, in Nederland geboren, specialiseerde zich in klassieke Indiase dans en begon al op jonge leeftijd (7) met lessen in bharata natyam. Ze ging naar India, waar ze ook werd gegrepen door de Noord-Indiase Kathak-dans. Al meer dan vijftien jaar werkt Panday samen met Kalpana, ze was te zien in de meeste van haar creaties. Met name Panday weet te raken, ook doordat zij elementen van het kenmerkende Indiase bewegingsidioom (voetstampen, handbewegingen) tot perfectie weet te brengen.
Trust laat dus welzeker Indiase klassieke dansinvloeden zien, helaas blijven die momenten beperkt. De oriëntatie van Kalpana en Kalpanarts op klassieke Indiase dans is met de jaren zichtbaar tanend geworden, meer en meer krijgt westerse dans de bovenhand. Trust, voor vijf dansers, is wellicht haar meest poëtische werk tot nu toe - maar tegelijkertijd ook (erg) etherisch van aard en uitvoering. Pas richting het einde krijgt de choreografie meer (broodnodige) vaart en daarmee dynamiek. Dat einde krijgt wel extra lading en glans door prachtige projecties, overlangs het gehele toneelbeeld, van woorden in het Sanskriet die verband houden met het begrip ‘vertrouwen’.
Voor Kalpana en Kalpanarts ziet de toekomst er dubbelhartig uit. Als zijnde gevestigd in Den Haag wordt Kalpanarts door de stad de komende vier jaar structureel gesubsidieerd. Maar bij het Fonds voor de Podiumkunsten (FPK) is het onder de zaaglijn beland. Aan de andere kant werd onlangs duidelijk dat ze is aangesteld als nieuwe ‘Creative Associate’ bij Het Nationale Ballet. Raghuraman gaat hiermee een verbintenis aan met het gezelschap voor een periode van twee jaar waarin naast het creëren van producties ook samenwerking, onderzoek en uitwisseling centraal staan. Een spannende keuze van directeur Ted Brandsen, die hiermee daadwerkelijk uit de westerse hoek stapt.