Racisme en de monarchie

De dag vóór haar kroning ontmoeten ze elkaar toevallig in het Paleis voor Volksvlijt, waar de Gouden Koets staat: kroonprinses Wilhelmina en Kwadjo, een jongen die in 1883 vanuit Suriname naar Amsterdam is gehaald om te worden tentoongesteld op de Wereldtentoonstelling. “Eigenlijk zijn wij gelijkwaardig. Mensen kijken naar ons en wij zijn wat de mensen in ons willen zien”, is na een tijdje de conclusie van Wilhelmina (Birgit Schuurman).

De Gouden Koets draait om ontwikkelingen rondom kolonialisme, racisme en de monarchie. Deze worden op speelse wijze knap voor het voetlicht gebracht. De kinderen in de zaal worden geregeld bij de voorstelling betrokken door hen vragen te stellen en één jongetje mag zelfs meedoen aan De Gouden Quiz. De vragen die quizmaster Kwadjo stelt, gaan over het koningshuis en lopen steeds meer op in emotie. Zijn laatste vraag is geen vraag meer, maar een tirade die neerkomt op ‘Waarom zou je een familie die alles al heeft nog meer geven?’. Wilhelmina werpt tegen dat haar familie echt niet alles heeft en laat door de voorstelling heen steeds zien dat zij niet gelukkig is in de rol van toekomstig koningin.

De twee spelers worden bijgestaan door muzikant Dennis Bordeaux, die prettige, ondersteunende muziek speelt. Het decor is goed bedacht en bestaat uit vele vierkante blokken die aan verschillende zijden beschilderd zijn. Opgestapeld vormen ze ofwel de Gouden Koets, ofwel een meer gedetailleerde weergave van de controversiële zijpanelen, waarop zwarte onderdanen een witte vrouw bedienen.

Regelmatig stappen Urvin Monte (Kwadjo) en Schuurman even uit het verhaal en reflecteren dan als zichzelf op de gebeurtenissen, wat goed werkt. Ze vertegenwoordigen allebei een ander perspectief, maar komen ook soms nader tot elkaar. Actuele thema’s komen voorbij, zoals de constatering van sommige witte Nederlanders dat zij “helemaal niets goed kunnen doen tegenwoordig”.  Schuurman werpt dit Monte voor de voeten als ze als Wilhelmina het n-woord gebruikt, en Monte daardoor boos uit zijn rol stapt.

Wat echter wringt is dat we niet veel te weten komen van Kwadjo, van zijn gevoelens en die van Monte. Daarnaast hebben sommige passages weinig toegevoegde waarde, omdat ze het verhaal niet verder stuwen. Dit geldt voor een aantal liedjes en voor een op zich heel grappige slapstick-act. Ook wordt de controverse rondom de Gouden Koets maar kort aangestipt. De kinderen in de zaal wordt gevraagd wat zij zien als ze naar de schilderingen kijken, en hoewel velen het slavernij-aspect herkennen, wordt daar verder niet op ingegaan. De gedachte die na de voorstelling overheerst, is dat koningin zijn echt niet zo leuk is als veel kinderen in eerste instantie denken. Die boodschap wijkt behoorlijk af van de ondertitel van de voorstelling.