Over zoet en zilt, vogels en mensen

Het openingsbeeld is subliem. We kijken uit op het water van waaruit de acht spelers ons als vogels, gehuld in prachtige kledij, tegemoet lopen. De meeuwen in de lucht krijgen we cadeau. Even later zijn de vogels mannen en vrouwen geworden en ontvouwt zich een verhaal over de ecologische gevolgen van de aanleg van de Afsluitdijk.

Daarin zien we de vissersbroers Inne (Jasper Stoop) en Minne (Niek Livramento Silva) en hun dorpsgenote Grietje (Keja Klaasje Kwestro). Inne is voorstander van de aanleg van de dijk, Minne zit dat helemaal niet zitten. Grietje draait wat om de broers heen, houdt meer van Minne maar kiest rationeel voor Inne. 

Als het donker wordt zien we in de verte de lichtjes van windmolens in het IJsselmeer. Het sluit perfect aan bij het kernthema van Het verdriet van de Zuiderzee. De pogingen van mensen om natuur de baas te zijn levert controverses op als vooruitgang versus behoud, natuur versus techniek en economie versus klimaat. Al deze elementen zijn door schrijver en regisseur Geert Lageveen verwerkt in een verhaal dat zowel grappig als poëtisch is. Slagwerker Sytze Pruiksma legt een stevige bodem onder het verhaal en Harald Austbø op zijn cello en muzikale duizendpoot Radek Fedyk kleuren dat in. Het atmosferische trompetspel van Fedyk is prachtig.

Schrijver en regisseur Geert Lageveen maakte in 2018 een locatievoorstelling over arbeidsmigratie, Lost in the Greenhouse, ook een coproductie van Orkater en De Lawei. Tijdens zijn research in dit vervolg verdiepte Lageveen zich een studie van bioloog Theunis Piersma over de verandering van Zuiderzee naar IJsselmeer. De relatie tussen mens en natuur komt op verschillende manieren tot uiting, onder meer in een fraaie scène waarin de vogels aan de mensen laten zien op welke manieren zij op de versiertoer gaan.

Ondanks een klein maar hilarisch stukje uit de Zuiderzeeballade blijft de voorstelling weg van het verheerlijken van vroeger. Het verdriet van de Zuiderzee vraagt aandacht voor hoe de mens ingrijpt in zijn omgeving en welke consequenties dat heeft. Inhoudelijk had er meer in gezeten. Zo is het jammer dat in deze bepaald onstuimige tijd de stikstof niet aan de orde komt. Daar staat tegenover dat de voorstelling prachtig oogt, de locatie, het Oudemirdumerklif in het Friese Gaasterland, schitterend gebruikt is en dat de spelersgroep wel heel erg fijn is om naar te kijken. Dat de voorstelling scherper had kunnen zijn, maar toch tot nadenken stemt, is een knappe prestatie.