Opgroeien in twee culturen

De voorstelling Wees onzichtbaar, naar het gelijknamige boek van Murat Isik, vertelt het verhaal van Metin, een jongen met Turkse roots die in de jaren tachtig en negentig opgroeit in de Bijlmer. Harrun, de vader van Metin tiranniseert het gezin en er is sprake van huiselijk geweld, zowel fysiek als verbaal. De jonge Metin kiest ervoor om zoveel mogelijk onzichtbaar te blijven maar als puber komt hij steeds meer in verzet.

Ook bijna onzichtbaar zijn de twee muzikanten in deze voorstelling en dat is jammer. Met musici als Emine Bostanci en Orville Breedveld is zo veel meer mogelijk dan het begeleiden van twee liedjes en een, door Mingus Dagelet en Dilan Yurkadul matig uitgevoerde, rap.

Het boek, een bestseller van zeshonderd pagina’s, is door schrijver, dramaturg en alleskunner Jan van den Berg knap bewerkt tot een kleine twee uur toneel, maar soms gaan de ontwikkelingen wel erg snel. In het boek wordt Metin bijvoorbeeld pagina’s lang gepest maar in de voorstelling komt dit slechts kort aan de orde. Wellicht komt het door die snelheid dat de voorstelling me niet voortdurend raakt. Het autobiografische verhaal over de jeugd van auteur Isik schetst ook een goed beeld van de Bijlmer. Zo’n vijftig jaar geleden streken de eerste bewoners in de Bijlmermeer neer. Sindsdien is er veel gesloopt, getransformeerd en gebouwd. De groene stad van de toekomst, zoals de woonwijk werd aangeprezen, is het echter nooit geworden.

De vier acteurs vertolken niet alleen de rol van de gezinsleden van het gezin Mutlu maar switchen allemaal naar een aantal andere personages. Dat is op geen enkel moment verwarrend voor het publiek en dat is knap. De geweldsdynamiek in het gezin, waarbij vader Harrun niet alleen zijn vrouw mishandelt maar ook zijn kinderen, geeft een beklemmende sfeer. Je vraagt je als kijker regelmatig af waarom moeder niet vertrekt of in ieder geval de relatie verbreekt. Uiteindelijk doet zij dat waarna vader teruggaat naar Turkije. Moeder, gespeeld door Inci Pamuk, gaat Nederlands leren, een opleiding volgen en vindt werk in de zorg.

Ondanks de narigheid van de familie Mutlu valt er ook af en toe te lachen, bijvoorbeeld wanneer Metin voor het eerst een meisje mag penetreren met zijn vinger, hij daarna euforisch is, en mensen in het publiek aanbiedt om aan zijn hand te ruiken. Mingus Dagelet is innemend als Metin. Hij is ook verteller en doet dat uitstekend.

Regisseur Saban Ol is naast Celil Toksöz het creatieve brein van Theater Rast. Dit gezelschap vertelt verhalen die altijd een link hebben met diversiteit en de inclusieve samenleving. Het zijn thema’s die voor veel mensen ver van hun bed lijken en daaraan hun urgentie ontlenen. Wees onzichtbaar biedt een mooie inkijk in het leven van een jongen die opgroeit in twee culturen.