Meer smaken, culturen, kleuren, dagen en planeten

Opera is geen wedstrijd. Niet voor niets laat de Iraanse componist Aftab Darvishi wel die ene aria klinken in Turan Dokht, maar dan zonder de dramatische climax die iedereen kent,al was het maar  van Pavarotti tijdens het WK in 1990.

Dus geen: ‘Vincerò! Vincerò!’ en al evenmin het ‘rechtzetten van een historisch mistverstand’ waarmee het Holland Festival aandacht genereerde. Turan Dokht is geen kritiek op de beroemde opera van Puccini, maar een nieuwe opera gebaseerd op de oerversie van het verhaal waarop ook Puccini’s librettisten zich baseerden.

De voorstelling begint en eindigt met zeven planeten, die gekoppeld worden aan zeven kleuren, zeven continenten en aan de drie zangeressen en vier orkestleden die vanuit de zaal zich voegen bij het ensemble. Zij symboliseren ook de zeven prinsessen waaruit de prins (Arash Roozbehi) kan kiezen, maar hij kiest voor de mysterieuze dochter van Turan (fenomenaal gezongen en gespeeld door mezzosopraan Ekaterina Levental), bij Puccini een wrede prinses die wie haar ook maar probeert te benaderen achteloos doodt, hier veel liefdevoller.

Aftab Darvishi en regisseur/librettist Miranda Lakerveld keren terug naar de bron: het epische gedicht Haft Peykar van twaalfde-eeuwse Perzische mysticus Nizami Ganjavi. Daarin staat niet de wreedheid centraal, maar de meer filosofische zoektocht naar waarheid en oprechte liefde. Hier geen groots en meeslepend drama, maar distantie, zelfs al speelt die zich in de smalle driehoek die het spelvlak dat het publiek omringt zich letterlijk op minder dan een meter af.

De muziek van Darvishi is voor het Nederlandse publiek toegankelijk en vervreemdend ineen, opzettelijk fragmentarisch, waardoor het contrast met de lange melodielijn van Puccini’s Nessun dorma alleen maar groter wordt. De snik die daarbij als vanzelf boven komt is een aangeleerde, gevoed door eindeloze herhaling, de verassing en kracht van Turan Dokht is subtieler. Bovenal toont Turan Dokht dat beide varianten naast de vele andere bewerkingen bestaansrecht hebben. Het is niet of dit of dat verhaal. Er zijn meer smaken, culturen, kleuren, dagen en planeten.