Loodzware Lady Macbeth’bij Het Nationale Ballet

In Lady Macbeth doet Het Nationale Ballet een poging de beweegredenen invoelbaar te maken van de vrouw die doorgaans als monster wordt neergezet en dat enkel en alleen liefde voor haar man heeft opgevat om haar eigen machtswellust te kunnen botvieren.

Macbeth is het verhaal van een Schotse krijgsheer die moordend om zich heen steekt, enkel en alleen om de hoogst mogelijke positie te bemachtigen. Dat lukt – mede door toedoen van de Lady die hij aan zijn zijde weet. In het origineel verdwijnt ze halverwege uit het verhaal en na slechts een bijzinnetje. Kennelijk, zo moeten we daaruit opmaken, is ze doorgedraaid en heeft ze uiteindelijk geen andere uitweg gezien dan de eigendood. Waarom werd zij weggeschreven door Shakespeare? Als gevolg van de toenmalige verhouding tussen man en vrouw? Uit het origineel is nauwelijks te destilleren hoe het zover is kunnen komen, waarom ze plotsklaps non-existentieel is geworden.

Bij Het Nationale Ballet vertellen choreografe Helen Pickett en regisseur James Bonas, twee grootheden op hun eigen vlak, pogen ze de innerlijk leegte die volgens hen in de Lady moet zijn gevaren, uit de doeken te doen. Ze hebben daarbij groot(s) mogen uitpakken in de vorm van een nieuwe, avondvullende productie.

Het openingsbeeld is imposant: in een bloedrode jurk die tot diep in de hemel lijkt te reiken, staat de Lady pontificaal en alleen op een rondeau. Vervolgens ontspint zich het verhaal. In grote lijnen volgt het ballet de lijnen die Shakespeare vier eeuwen geleden heeft uitgezet. Met name in het tweede deel, na de pauze, komen we meer te weten over de (mogelijke) drijfveren van de Lady.

Schrijven met alleen het lijf, het lichaam, ter beschikking is een mooi en edel privilege: met dans kun je het onzegbare zegbaar maken, en wat zich onderhuids afspeelt aanschouwelijk maken. En gedanst, ja, gedanst wordt er. Super. Prachtige duetten, solo’s en groepswerk. Natuurlijk is soliste Olga Smirnova weer onweerstaanbaar, springt haar ‘tegenspeler’ Timothy van Poucke de sterren van de hemel, en buiten de twee publiekslievelingen is ook Floor Eimers als Lady Macduff een lust voor het oog – en toch blijft het geheel uiteindelijk enigszins aan de oppervlakte, de vele moorden en de over de gehele linie en zeker voor dansers goede acteerprestaties ten spijt.

Die afstand wordt niet teniet gedaan door de grootsheid van de decors, kostuums (gebaseerd op de Romanov-tijd, maar waarom juist die keuze?), een mooi lichtplan, animaties en videoprojecties. De live uitgevoerde muziek is een nieuwe compositie van Peter Salem. Hij heeft een filmachtige score afgeleverd in een mix van akoestisch met elektronisch effecten, maar ook met al te veel aan onheilspellend tromgeroffel.

Als kijkspel is deze Lady Macbeth een tot in de puntjes verzorgde productie. Maar het blootleggen van de (mogelijke) psyche van de Lady doet wat makkelijk aan - en dat is spijtig. Al blijft het ook benieuwen hoe andere casts het eraf zullen brengen; de nodige dramatiek is vermoedelijk voor eerste soliste Anna Tsygankova een kolfje naar haar hand.