Hartverscheurend drama

‘Soms moet je niet alleen aan je zelf denken’ zegt Gey tegen Piranti. Er gaat een hoorbare schok van ontzetting door de zaal. Gey is een Nederlandse militair in voormalig Nederlands Indië die Piranti in dienst heeft als huishoudster, maar hij slaapt ook met haar en ze hebben een kind samen. Gey heeft net aangekondigd zijn vrouw naar Indië te halen en Piranti met dochter te verlaten.

Het is een hartverscheurende scène in Lichter dan ik, een bewerking van het boek van Dido Michielsen over een vrij onbekend gebleven periode in de Nederlandse koloniale geschiedenis. Piranti zoekt haar eigen pad wat in Indië zeer ongebruikelijk was. Maar met haar verhouding met Gey wordt ze uiteindelijk een njai, zoals er destijds duizenden waren. Er zijn zelfs mensen die menen dat de hele voormalige kolonie daarop dreef omdat er in Nederlands-Indië altijd meer Europese mannen dan Europese vrouwen woonden. De njai is een bijvrouw, maar ook seksslavin en huishoudster. Het waren vrouwen zonder rechten van wie alles werd afgepakt. Ze raakten hun kinderen kwijt doordat die in een ander milieu terecht kwamen, ze hadden immers een lichtere huidskleur dan hun moeders. Gey regelt bij zijn vertrek dat Piranti als bediende een aanstelling bij Lot krijgt die getrouwd is met een Nederlandse ambtenaar. Zij zullen dan ook haar dochter opvoeden, maar die mag niet weten dat Piranti haar moeder is.

Olivier Diepenhorst regisseert vijf spelers, waaronder drie vrouwen van Indonesische afkomst. Een van hen, Esther Scheldwacht, bewerkte het boek tot toneelscript. Daarnaast speelt zij Piranti als oudere vrouw, Tara Hetharia speelt haar als puber. Denise Aznam is Piranti als njai. Soms spelen de drie Piranti tegelijkertijd. Kees Hulst is subtiel als de man van Lot. Gey wordt sterk gespeeld door Thomas Cammaert die zijn personage zeer overtuigend uiterst charmant, maar ook intens gemeen laat zijn. Het duurt een tijdje voordat het verhaal op gang komt en gaat leven. Als Gey aan Piranti zijn aankondiging gedaan heeft verandert dat ingrijpend. Vanaf dat moment laat Lichter dan ik je niet meer los.

Deze voorstelling is de opvolger van De tolk van Java en het tweede stuk in de trilogie die Diepenhorst maakt bij Korthals Stuurman. Deze vergeten verhalen uit Nederlands-Indië zijn uiterst pijnlijk, maar het is o zo waardevol dat dit verteld wordt. Nederlanders zijn lang niet zo goed als Duitsers in het verwerken van hun foute geschiedenis. Verhalen als deze dragen bij tot inzicht en historisch besef en ook daarom is het mooi dat Lichter dan ik volop te zien is in de  theaters.