Eran Ben-Michaël en Jonata Taal onderzoeken de negatieve kracht van woorden

De voorganger van de mens moest zich zien te redden met grommen, kreten slaken en gebaren, maar de mens kreeg met taal een multifunctioneel gereedschap in handen, waarmee de vooruitgang een flinke duw in de rug kreeg. Taal vermaakt, verbindt, verbroedert en verleidt. Maar ook de negatieve kanten van taal werden duidelijk: taal verwart, verblindt, klaagt aan en kwetst. Op dat laatste aspect zoomen Eran Ben-Michaël en Jonata Taal in met Je mag ook niks meer zeggen.

De voorstelling was vorig jaar in verkorte vorm te zien op De Parade en werd toen geregisseerd door de in september 2023 overleden Wimie Wilhelm. Het is lastig om aan te geven waar de grens ligt tussen overdreven lange tenen en goed te begrijpen gekwetste gevoelens. Maar niet alleen de super-woke mens vindt het verstandig om een beetje op woorden te letten, omdat woorden echt pijn kunnen doen. Zeker omdat we in een tijdperk leven waarin politici in liegen en bedriegen hun verdienmodel hebben gevonden en kroegpraat op tv geen uitzondering meer is.

Minderheden in de samenleving hebben het meest last van de negatieve lading van woorden. In de categorie minderheden scoort Jonata Taal behoorlijk hoog als het gaat om kleur -hij komt uit Brazilië-, geaardheid -hij is panseksueel- en sociale positie -hij is geadopteerd. Hij sputtert wel tegen dat hij niet in een hokje gestopt wil worden, maar dan betekent het dat hij in de categorie valt die niet in een hokje gestopt wenst te worden. Eran Ben-Michaël heeft als heteroseksueel dan misschien minder vinkjes, maar als jood weet hij ook dondersgoed hoe het voelt om aangevallen te worden door taal. In Nederland wordt hij als medeverantwoordelijk gezien voor alles wat Netanyahu uitvreet in het Midden Oosten en als hij in Israël tegenover familie empathie toont voor Palestijnen krijgt hij te horen dat hij zijn mond moet houden, omdat hij niet weet waarover hij het heeft.

De positie van de twee vrienden Jonata en Eran -ze staan als zichzelf op het podium- is dus heel interessant en biedt vergelijkbare theatrale mogelijkheden met de eerdere samenwerking tussen Ben-Michaël en de Syrisch Nederlandse George Elias Tobal. De opening is ronduit indrukwekkend. De twee gaan langzaam vanuit de voorover gebogen aap-houding rechtop staan en vatten de ontwikkeling van taal en communicatie helder samen. Daarna komt wel een heel groot stuk, waarin we helemaal niets nieuws horen over de discussie die toch al vele jaren aan de gang is. Je moet dan toch echt wel met iets anders komen dan Hanky panky Shanghai, jodenstreek, negerzoen en zigeunersaus. Het verhaal van Taal dat hij als scholier voor vuile neger werd uitgescholden en in elkaar werd geschopt is natuurlijk heel schrijnend, maar ook dat brengt de voorstelling niet veel verder, ook al zingt Taal echt prachtig Trouble so hard van Vera Hall. Tot dan toe hebben we een pamflet voorgeschoteld gekregen, dat tien jaar geleden veel meer indruk zou hebben gemaakt.

Het wordt pas echt interessant als de twee de blinde vlekken en de inconsequenties bij elkaar te pakken hebben en in stevige monologen hun ongenoegen uiten. Dat dwingt de toeschouwer ook naar zijn eigen ziel te kijken en dat is in veel gevallen behoorlijk schrikken. Dan blijkt taal een machtig wapen voor zelfonderzoek.

• Eran Ben-Michaël (tekst en spel) en Jonata Taal (muziek en spel):
• Regie: Wimie Wilhelm en Laurens Krispijn de Boer