Een meeuw gaat over dromen najagen, de generatiekloof en is daarnaast een onvervalste liefdescarrousel, foto: Ben van Duin
4

Een meeuw - Toneelgroep Maastricht

Droste-effect verleent Tsjechov aangename lichtheid

Gezien op: 

6 maart, Theater aan het Vrijthof, Maastricht

Te zien t/m: 

4 juni

Ilja Leonard Pfeijffer weefde een amusant Droste-effect in zijn bewerking van De meeuw van Tsjechov en geeft de spelers af en toe cynische teksten mee over het spelen in een stuk van Tsjechov. Dat is grappig zoals er wel meer te lachen valt in deze frisse bewerking, zij het dat de voorstelling wel tijd nodig heeft om op gang te komen.

Pfeijffer schreef een nieuwe tekst gebaseerd op De meeuw. Het toneelstuk van Konstantin in het eerste bedrijf is vervangen door een monoloog. En er is een vijfde bedrijf dat begint na de dood van Konstantin. De zinloosheid van het bestaan beheerst deze Tsjechov-bewerking veel meer dan zijn andere stukken. Vertrouwd is het eindeloze geploeter van de mens dat alle personages in dit verhaal in zijn greep houdt. Een meeuw gaat over dromen najagen, de generatiekloof en is daarnaast natuurlijk een onvervalste liefdescarrousel wat mooi geïllustreerd wordt door een prachtig veelstemmig gezongen Im wunderschönen Monat Mai van Schumann dat gaat over verloren liefdes en verlangen. Polina wil een verhouding met de dokter, de schoolmeester is verliefd op haar dochter Masja die weer verliefd is op Konstantin.

Maar Konstantin is verliefd op Nina, een buurmeisje dat ervan droomt om actrice te worden. Voor haar schrijft Konstantin een toneeltekst die al snel opgevoerd wordt. Deze monoloog, geschreven in rijmende alexandrijn, is een ietwat voor de hand liggende aanklacht tegen het hedendaagse theater dat te veel gedomineerd wordt door dode witte schrijvers en te weinig ruimte laat aan vrouwen. Arkadina, gevierd actrice op haar retour, maakt de tekst van haar zoon die vooruitgang en experiment nastreeft, belachelijk -'o, het rijmt!"- en Konstantin druipt af met uiteindelijk fatale gevolgen.

De tekst van Pfeijffer is soepel, prettig en vooral niet geforceerd eigentijds en bevat prachtige, ook humoristische passages. De cast met Thijs Römer, Jouman Fattal, Tarik Moree, Tim Helderman, Esther Scheldwacht, Wendell Jaspers, Dries Vanhegen en Emma Buysse weet daar goed raad mee. Fattal als Nina is furieus als zij haar monoloog speelt, maar gedesillusioneerd als zij tegen het einde terugkeert naar het landgoed in het besef dat haar toneelcarrière haar niet bracht wat zij verwachtte. Jaspers als Arkadina is lekker vals en de nuchterheid van Scheldwacht als Polina contrasteert fraai met de andere personages die vooral boos zijn, tobben of blijven zoeken naar het geluk. Mooi is ook dat verschillende spelers af en toe piano spelen. De toevoeging van het vijfde bedrijf waarin Pfeijffer zijn personages opeens daadkracht mee geeft, is curieus en allesbehalve Tsjechov, maar detoneert niet. 

Regisseur Michel Sluysmans koos voor een leeg toneelbeeld met louter doeken waarop grootse landschappen te zien zijn. Tegen het einde zien we opgezette dieren als een, ietwat wat gezochte, metafoor voor hoe de mens gevangen is tussen leven en dood. Sluysmans' verdienste in Een meeuw ligt vooral bij de spelregie waarbij de prestaties van de oudere en jonge spelers mooi in evenwicht zijn. Een meeuw is opnieuw een succesvolle samenwerking tussen Sluysmans en Pfeijffer die Toneelgroep Maastricht eerder prachtige voorstellingen als Peachez en vooral Noem het maar liefde -wordt die ooit hernomen?- opleverde. Het Droste-effect dat Pfeijffer aanbracht is een ijzersterke ingreep die deze Tsjechov-bewerking een zeer aangename lichtheid meegeeft.

 

 

Meer weten