Den Haag en NDT sluiten Kylián weer in de armen

Een enorm gejuich brak los in Amare toen Jiří Kylián het podium werd opgesleept door een van de dansers, zoals zoiets toegaat na een première. Maar een première was dit niet, het ging om ‘slechts’ een herneming. Gestoken in zijn meer dan alledaagse kloffie werd de voormalig artistiek leider van Nederlands Dans Theater als verloren zoon ruimhartig en figuurlijk opnieuw in de armen gesloten.

De loftuitingen waren meer dan begrijpelijk. In eerdere jaren had hij, na zijn terugtreden als artistiek leider van NDT, besloten dat ‘zijn’ gezelschap enige jaren geen werk van hem meer mocht dansen omdat hij de doorontwikkeling van het gezelschap niet in de weg wilde zitten. Tot voor kort dus.

Geen première inderdaad, maar wel Mémoires d’Oubliettes, het afscheidswerk voor NDT dat hij in 2009 bij het gezelschap maakte. De choreografie opent met een grafische videoprojectie, een kunstwerkje op zichzelf, waarin de opvolgende letters uit de titel tot nieuwe woorden worden samengesmeed: mere, reste, moi, et cetera. In feite zijn dat de sleutelbegrippen voor het werk, dat de aard van het geheugen verkent door middel van poëtische bewegingen, nostalgische klanken en gefluister. De voorstelling onderzoekt wat we vergeten, wat blijft bestaan en hoe tijd onze perceptie van de werkelijkheid beïnvloedt, op een ‘score’ van Dirk Haubrich, verweven met stemmen van Sabine Kupferberg en Jiří Kylián zelf, op teksten van Charles Ives en Samuel Beckett. Een mooi en kenmerkend werk, waarbij duidelijk wordt dat ook de nieuwe groep dansers van NDT de genen van het werk van de grootmeester nog altijd goed in de benen hebben. Al wordt ook duidelijk dat sinds 2009 de bewegingstaal in de moderne dans wel enigszins aan modernisering onderhevig is geweest.

De tweede choreografie van de NDT 1-avond die Resonance is gedoopt, is de herhaling van The Statement, uit 2016 van associate choreographer Chrystal Pite. Zij maakte het werk als zelfreflectie op haar voorgaande werk Parade, omdat ze bemerkte dat bij het maakproces van die choreografie de wereld danig aan verandering onderhevig was geworden, onder meer door het nakende aantreden van Donald Trump voor de eerste termijn als president.
Op het toneel zien we een grijze tafel, omringd door vier dansers, die zich om beurten haasten om hun eigen (gesproken) aandeel naar voren te brengen voor het uitbrengen van een statement, dat moet worden opgemaakt naar aanleiding van een bedreigende ‘situatie’. Het is duidelijk: we krijgen een inkijkje de gebeurtenissen in een vergaderkamer van een multinational of overheidsorgaan, en er moet in een snelkookpan en supersnel gehandeld worden om te komen tot een persbericht. De choreografie laat zien hoe het in een vergaderkamer (boardroom) stevig onderling kan borrelen. We horen ingesproken stemmen, en zien vier dansers die op, onder, aan de rand van en langs een lange vergadertafel over elkaar heen buitelen, bewegingstechnisch alsof het een animatiefilm is, met veel stop motion bewegingen, uiteraard perfect uitgevoerd door de dansers van NDT. The Statement is in vergelijking met het geboortejaar van de choreografie zo mogelijk nóg actueler geworden dan het werk destijds al was.

Het slot van de avond is Woke up Blind, ook al uit 2016, van Marco Goecke. Ook een herhaling uit de collectie van NDT dus. Centraal in de adembenemende choreografie staat, buiten de zeven dansers, de atmosferische, klanken en misschien meer nog de getormenteerd gezongen teksten van Jeff Buckley in You and I en The Way Young Lovers Do. Briljant zijn de staccato bewegingen van dansers, soms poses die vaak ontaarden in trillerige handen en schokschouderende lijven, in de typische bewegingstaal waar Goecke patent op heeft. Het is een meer dan waardige afsluiting van een avond, vol met herhalingsoefeningen weliswaar, maar wát een oefeningen en uitvoeringen.

En zoals altijd weer blijkt: iedere danser is op zichzelf steeds een verhaal. De dansers van 2009 en 2016 zijn grotendeels opgevolgd door een nieuwe groep bewegingskunstenaars – met hun lijven en présence eigen invulling gevend aan de choreografieën die op de lijven van hun voorgangers werden gemaakt. Een avond om niet te missen.