Oerol-verslag deel 2

Drie dagen lang was Scènes op Oerol. Dit is het tweede deel van een serie artikelen waarin we verslag doen.

Foekje van Tryater is een speels gemaakte documentaire-achtige voorstelling over de 24-jarige Friezin Foekje Dillema die als hardloper in 1950 twee keer goud won in Londen. Kort daarna versloeg ze haar rivaal Fanny Blankers Koen op de 200 meter. Door haar kracht en haar lichaamsbeharing ontstond twijfel of Dillema wel een vrouw was. Ze weigerde een geslachtstest en werd levenslang geschorst. Schrijver Kees Roorda tekende haar verhaal op en Jos van Klan regisseerde. In een gymzaal zien we jonge acteurs rondjes rennen. Ze spelen wisselende rollen als commentator, de ouders van Foekje, een teamgenoot, een coach en zelfs Fanny Blankers Koen die naar verluidt een dubieuze rol speelde in de schorsing, maar helemaal duidelijk wordt dat niet. Op fragmentarische wijze komt de tragische geschiedenis van Dillema tot leven zonder dat ze zelf een personage is in de voorstelling. Een respectvol gebaar van de makers naar Dillema die tot haar dood in 2007 is blijven zwijgen. De voorstelling is mooi omlijst met muziek van Wiebe Gotink. De frisse cast is energiek. Jammer dat de voorstelling aan de lange kant is. Want wat is deze voorstelling een goed idee van Tryater dat met Foekje geschiedenis en actualiteit op fraaie wijze met elkaar verbindt.

Doekje voor het bloeden van George Tobal en het Nieuw Utrechts Toneel is een groots gemonteerde voorstelling over armoede. Schrijver Tobal vertelt bij aanvang over zijn ontmoeting met thuisloze Willem en besloot daarover een voorstelling te maken om te bezien of hij daarmee Willem kon helpen. Naast het decor is een giftshop waar bezoekers merchandise kunnen kopen om daarmee mensen van schulden af te helpen. Mooi idee. Jammer dat Tobal zichzelf als personage in het stuk schreef maar ook als zichzelf op de tribune zit en de voorstelling af en toe onderbreekt. Hij wil daarmee zijn eigen twijfel en kwetsbaarheid tonen maar betrekt daarmee de aandacht veel te veel op zichzelf. Het is ook niet functioneel want het verhaal over Willem komt daarmee onvoldoende helder over het voetlicht. Wel is deze voorstelling een interessant project in het licht van uiteenlopende pogingen van activisme in het theater.

Maarten Smit maakt met Wabi Sabi eerder veelgeprezen producties over armoede en over rechtspraak. Zijn nieuwe voorstelling heeft de politie als onderwerp. En opnieuw is het helemaal raak. Contra is documentair theater dat moeiteloos, muziek, dans, tekst en visuele vondsten combineert tot spektakel dat ook nog eens tot nadenken stemt. Dat is zeldzaam. Er is veel te genieten in Contra.  Heel veel. Het begint flitsend met een politiewagen die met loeiende sirenes het speelvlak oprijdt. Na die opening houdt de voorstelling de vaart er flink in met een filmisch aandoende weergave van wat politiemensen zoal doen, maar dit is dus wel live theater. Gaandeweg komt er meer tekst in de voorstelling. Over een romance die opbloeit als een jonge agent voor het eerst een lijk ziet. Over hoe het voelt als je als agent opeens thuis zit omdat je iets verkeerd deed wat misschien niet zo verkeerd was. Over hoe het is als je van kleur bent en racisme meemaakt van collega’s. Over hoe dat voelt als je als zwarte agent vertelt dat je in je vrije tijd wordt aangehouden en niet wordt geloofd als je zegt een collega te zijn. Indrukwekkend is de lenigheid van de performers die bijvoorbeeld een monoloog doen tijdens een koprol. Echt! Maar vooral maakt deze voorstelling indruk door de combinatie van subtiele teksten, superieure bewegingstaal en originele zangpartijen. Ondanks de lelijkheid en ellende die agenten moeten meemaken is de eenvoudige maar indringende boodschap van Wabi Sabi glashelder. Je inzetten voor de veiligheid van anderen is de mooiste baan ter wereld. 

Met dank aan Jos Schuring.