Gerard Mosterd maakt moderne, Oekraïense Carmina Burana in Odesa

“Repeteren in Odesa is intens. De Parel van de Zwarte Zee stond al vanaf het begin van de Russische invasie bovenaan Poetin’s verlanglijst. Het is de hoofdstad van het tsaristische "Novo Rossiya", dat hij met geweld onder Moskou wil brengen.” Na een decennium samenwerken met Zuidoost-Aziatische podiumkunstenaars, heeft de internationaal opererende choreograaf en regisseur Gerard Mosterd sinds 2016 zijn werkgebied uitgebreid. Inmiddels produceert hij ook klassieke Europese opera en dans in nieuwe ensceneringen. Komende april brengt hij een interdisciplinaire Carmina Burana uit oorlogsgebied naar Nederland.

“Morgen vertrek ik naar Odesa om met twee nieuwe bezettingen de voorstelling in te studeren. Een aantal dansers van de oorspronkelijke bezetting is gevlucht voor het oorlogsgeweld. Ik ken geen choreograaf of regisseur die met gevaar voor eigen leven oorlogsgebied betreedt om aan een voorstelling te werken. Vanavond is het Bristol Hotel, nabij het Poesjkinmuseum in het UNESCO-erfgoedcentrum, getroffen door een raket. Er zijn mensen gewond, slechts enkele blokken van mijn woon- en werkplek. Ik maak deze productie samen met het Nationale Opera en Ballet van Oekraïne in Odesa, dat een uitgebreid orkest en bekroonde vocalisten en dansers in dienst heeft. Aan deze versie van Carmina Burana werken zo'n 130 mensen mee, allen klassiek opgeleid. In Nederland zijn dansers gewend te improviseren en zo persoonlijk bij te dragen aan het choreografische proces. In Oekraïne en veel voormalige Sovjetlanden is dat nog ongewoon. Daar worden dansers uitstekend opgeleid, maar zij zijn getraind om exact te volgen wat de choreograaf vraagt; initiatief nemen en vrij bewegen is voor hen niet vanzelfsprekend. Zangsolisten en koorzangers wisselen interacties af met dansers die het podium doorkruisen en via mobiele panelen met geprojecteerde filmbeelden, gedreven door Orffs indringende muziek. Orffs meesterwerk is gebaseerd op middeleeuwse teksten die de onvoorspelbaarheid van het lot, de jaargetijden, de vergankelijkheid van het aardse bestaan, drinkgelag en zowel de zinnelijke als hogere liefde bezingen. Vanuit deze teksten en muziek zijn de scènes opgebouwd tot een Gesamtkunstwerk, zoals bedoeld door componist Carl Orff.

Odesa is een monumentale metropool en havenstad vol fascinerende geschiedenis. Deze monumentaliteit keert terug in Orffs compositie uit 1937, ontstaan op een kruispunt van extreme politieke visies. Het geopolitieke drama van vandaag sluit daar naadloos op aan. Ik stelde mezelf ten doel een moderne, interdisciplinaire enscenering te creëren, geïnspireerd door het ensemble, de stad en haar inwoners. Vlakbij de oude schouwburg, waar Tsjaikovski en andere grootheden werkten, liggen de Potemkintrappen. De gehele binnenstad is UNESCO-werelderfgoed. Cineast Eisenstein filmde daar zijn historische reportage over de Russische Revolutie. Op zekere wijze keert dit stadsicoon terug in de voorstelling, met invloeden van Oekraïense avant-gardisten als Malevitsj. Vanaf de première in Odesa, vlak voor de pandemie, bleek de voorstelling een doorslaand succes. In Odesa speelt men het nog steeds elke twee maanden als vast repertoire stuk, altijd uitverkocht, met ontroering. Ook tijdens internationale tournees inclusief een uitverkochte try-out serie in Nederland in 2023 blijft het publiek geraakt. Door de Russische invasie krijgt de productie een extradimensie. Als aan het einde het ensemble de Oekraïense hymne zingt, gaat er opnieuw een golf van ontroering door de zaal.”

Carmina Bruna is te zien van 2 april tot en met 4 mei als onderdeel van een Nederlands-Belgisch-Duitse tournee.