De laatste voorstellingen van Toneelgroep Jan Vos
‘Bedankt voor uw steun, vooral hier.’ Actrice Trudy Klever spreekt het publiek kort toe na afloop van Wind, geënsceneerd in een koeienstal op een boerderij in Onnen in de gemeente Groningen. Toneelgroep Jan Vos moet stoppen omdat het geen geld meer krijgt van het Fonds Podiumkunsten. Wind is de zwanenzang van een waardevol gezelschap met een geheel eigen positie in het veld.
Wind gaat over een dorp dat ontredderd raakt door de plannen voor een nieuw windmolenpark. In een sterke opening zien we een ontmoeting tussen Haagse ambtenaren en de gedeputeerde van de provincie waarin op een sluwe manier de dorpsbevolking de windmolens door de strot geduwd worden. Het akkoord dat met moeite tot stand komt zet een aantal gebeurtenissen in gang waarbij het verhaal wel erg veel uitwaaiert. Verwikkelingen rond seks en geweld met soms wel erg flauwe grappen doen de voorstelling niet altijd goed. De niet onaardige muziek voegt weinig toe. Minder is meer, blijkt ook voor Wind. Dat is jammer omdat het onderwerp veel mensen bezighoudt, het decor fraai is en er fijne spelers op de planken staan. Peter Bolhuis vervangt op zijn geheel eigen wijze de vorig najaar overleden Helmert Woudenberg. Ook Dimme Treuniet en Jose Kuipers zijn sterk op dreef. Alle spelers spelen meerdere rollen. Het verhaal van Wind geeft een mooi inkijkje in politieke besluitvormingsprocessen en hoe dat mensen tegen elkaar kan opzetten. Dit alles maakt Wind toch de moeite waard, ook door de sfeervolle locatie.
Het korte toespraakje van Trudy Klever raakt mij echter het meest. Ik werkte ooit eens voor de PeerGrouP en weet hoeveel energie locatietheater vraagt. Het werk van Toneelgroep Jan Vos is betekenisvol, ook voor een publiek dat vermoedelijk weinig het reguliere theater bezoekt. Het kleine gezelschap boekte in de afgelopen tien jaar enorme successen met onder meer Gas en Mansholt. De groep rond schrijver Tjeerd Bischoff, regisseur Jeroen van den Berg met acteurs als Helmert Woudenberg, Trudy Klever en anderen maakt theater over het plattenland dat altijd zorgvuldig clichés heeft vermeden. Wind is niet hun beste productie, maar dat laat onverlet dat Bischoff de kunst verstaat om aansprekende verhalen te schrijven die iedereen kan volgen en door Van den Berg altijd levendig werden geënsceneerd. Dat ze met hun voorstellingen op locatie het publiek in hun eigen omgeving, vaak boerderijen, opzoeken verschaft de groep een unieke signatuur. Het is schrijnend dat zo’n gezelschap in deze vorm moet stoppen. Het is een van de vele pijnlijke voorbeelden van dit onmogelijke subsidiebeleid. Doodzonde.
Jos Schuring
Oprichter en hoofdredacteur van Scènes. Was en is ook actief voor Theaterkrant, Het Financieele Dagblad, Haarlems Dagblad en tijdschriften als Theaterkrant Magazine en Heaven Popmagazine. Maakte samen met Loek Zonneveld en Rieks Swarte een boek over de Toneelschuur en schreef een boek over de PeerGrouP. Was in een vorig leven hoofdredacteur van CJP Magazine.