Westerse ziel onder de loep bij Dries Verhoeven & Kininso Koncepts

Dries Verhoeven maakt theater, film en installaties. Zijn werk staat soms in een museum, soms buiten, maar ook in het theater.  Zijn nieuwste project heet Dear beloved friend, en is een live gemaakte film met acteurs uit Nigeria. Verhoeven is bezorgd over de groei van de Afrikaanse vluchtelingenstroom en de verwachte geboorte-explosie in het werelddeel. Hij ging kijken in Lagos en was verrast over de energie van mensen en hun utopische gedachten.

Wat gaan we zien? ‘Dear beloved friend, is een live gecreëerde film over onze verhouding tot de onbekende ander. Vanuit Nollywood, het bruisende centrum van de Afrikaanse filmindustrie, richten de vijf performers zich rechtstreeks tot ons in de Nederlandse schouwburgzaal. De film die zij voor ons realiseren vanuit Lagos in Nigeria zien wij direct geprojecteerd in de schouwburg. De performers zijn dus zichtbaar in een zaal die zij anders nooit zouden kunnen betreden. Omgekeerd kijkt het publiek even naar buiten, ver buiten de muren van de Schouwburg, naar een plek in de wereld die we nauwelijks kennen. Bij aanvang dacht ik dat het een film over migratie zou worden, maar dat veranderde toen een speler zei: “Het lijkt wel of Europa een midlifecrisis heeft. Jullie kijken met zoveel angst naar de toekomst, zullen we het daar eens over hebben?” Nu is het een film geworden waarin deze krachtige zelfverzekerde performers, de Westerse ziel onder de loep leggen. Onze Europese behoudzucht botst met het Nigeriaanse vooruitgangsdenken. Het is een even aanjagend als ontregelend werk geworden, ook voor mijzelf.’

Hoe kwam je in contact met het Nigeriaans gezelschap? ‘Uitgangspunt in mijn werk is altijd de confrontatie met het onbekende. Een bevriende Vlaamse theaterprogrammeur bracht ons in contact met Kininso Koncepts, een groep jonge Nigeriaanse theatermakers die ook regelmatig in Europa te zien zijn. In de audities zochten we naar performers met een grote fysieke kracht, die zich ook inhoudelijk wilden uitspreken. Nigeria is een land van paradoxen, waar we in Nederland opvallend weinig van weten. Nog deze eeuw is Lagos de op één na grootste stad ter wereld, alles in Lagos groeit. Maar er zijn veel jonge mensen die het land willen verlaten. En ook in Europa begint iets te verschuiven, we zijn niet langer het centrum van de wereld. Onze machtspositie als westerse witte mensen begint te wankelen. Gelukkig maar zou ik willen zeggen. Ik zocht performers die daarover konden en wilden praten.

Waaruit blijkt het utopisch denken in Nigeria? ‘Als je hier iemand naar de dag van morgen vraagt, komt er altijd een positief antwoord. Je zou kunnen zeggen dat de alledaagse werkelijkheid getekend wordt door problemen en uitdagingen, en dat het dus alleen maar bergop kan gaan. De cinematograaf waarmee ik werk zei: "I need to stay optimistic, I have no other choice."  Maar ik denk ook dat het komt door de Nigeriaanse ziel. Zoals een performer zei: "Even when you pass away, you cannot stop the sun from shining." Er is een groot vertrouwen in het eigen kunnen, en dat een bezwaard gemoed je nooit gaat helpen.'

Hoe reageren mensen op ons post-apocalyptische wereldbeeld? ‘Nigerianen vinden het lachwekkend, hoeveel we ons hier zorgen maken over de dag van morgen. Maar het is niet zo dat de Nigerianen niet in global warming geloven, ze ondergaan de gevolgen ervan méér dan wij in Nederland. Maar de mindset is anders. Wanneer je ziet hoe Lagos functioneert, begint je iets te dagen van de Nigeriaanse veerkracht. Wanneer je puur kijkt naar de voorzieningen in de stad, de hoeveelheid files, luchtvervuiling, de gebrekkige elektriciteitsvoorziening, kun je je niet voorstellen dat de stad functioneert, en toch doet ze dat!  22 Miljoen mensen leven op een stuk land zo groot als de provincie Noord-Brabant. '

Merk je iets van pogingen om mensen te stimuleren om te blijven en dus niet meer te vluchten wat bijvoorbeeld Youssou N' Dour in Senegal al jaren propageert? ‘Veel hangt af van de politieke ontwikkelingen de komende jaren. Deze maand zijn er verkiezingen. Als de jonge Nigerianen zien dat hun belangen worden gediend zullen ze eerder blijven dan wanneer de politiek van de afgelopen decennia wordt doorgezet. Vanuit Europa zijn er veel pogingen om potentiële migranten te weerhouden te migreren, dat vinden NIgerianen vooral betuttelend. Hoe kunnen wij ons in Europa een voorstelling maken van het leven daar?'

Dear beloved friend, is te zien in de theaters vanaf 1 maart en eindigt op Oerol in juni.