Jouman Fattal: Woede is de makkelijkste emotie’

Vanaf 2021 treedt acteur en theatermaker Jouman Fattal toe tot de artistieke kern van Toneelgroep Maastricht, naast artistiek leiders Michel Sluysmans en Servé Hermans. ‘Zij zeggen dat ze geen politiek theater willen maken en ik maak alleen maar politiek theater, dus dat wordt sowieso interessant.’

Jouman Fattal (1992, Homs) is een veelgevraagde acteur in zowel tv, film als theater, en heeft drie eigen voorstellingen op haar naam staan. Dat laatste is voor Fattal nog wel de grootste verrassing: ‘Ik was op de opleiding nooit het type actrice dat zichzelf als maker zag. Bij mijn afstudeersolo over Frida Kahlo had ik Manja Topper als begeleider, en zij heeft me echt de lol van het maken bijgebracht: ik kon plotseling schijt hebben aan al mijn frustraties over hoe ik werd geacht te acteren, omdat ik het allemaal zelf kon bepalen.’

Haar debuut Terug
Vlak nadat Fattal aan haar toneelopleiding was begonnen brak de oorlog in Syrië uit. ‘Dat was heel zwaar, en ik voelde sterk de noodzaak om daar iets over te maken. Na mijn afstuderen heb ik Frascati benaderd met het plan voor een solo.’ Dat resulteerde in het lovend ontvangen Terug, haar debuut als theatermaker. ‘Het is in twee fases gemaakt: eerst als korte voorstelling binnen het Fraslab-traject, daarna als avondvullende versie. Het tweede gedeelte van de uiteindelijke voorstelling week sterk van het eerste deel af omdat ik daar veel meer de theatrale gekte opzocht, terwijl het eerste deel wat voorzichtiger verteltheater was.’ De balans tussen activistisch engagement en theatrale verbeeldingskracht bleef een constante in Fattals werk bij Frascati. ‘Voor mijn tweede voorstelling Limbo wilde ik iets doen met een samenkomst van allerlei historische vrouwenfiguren. Ik had een (waargebeurd) verhaal in mijn hoofd van twee vrouwen die op dezelfde plek en op hetzelfde tijdstip zijn vermoord, met precies vijfhonderd jaar ertussen. Hoe zou het zijn als zij met elkaar in gesprek zouden raken en moesten constateren dat er zo weinig veranderd was aan de positie van de vrouw? Het moest een boos pamflet over de onverminderde noodzaak van feminisme worden, en ik heb Marijke Schermer gevraagd om het te schrijven – ik had te veel petten op en was ook steeds te kritisch-perfectionistisch als ik de tekst zelf schreef [lacht].

Activisme
‘Ik vond Limbo te gek omdat ik iets meer lak had aan conventies, ik wilde op basis van een tekst absurdistisch theater maken. Virginia Woolf schoof aan bij het gesprek, en Ophelia ook, allemaal vrouwen die klaar zijn met de rol die hun is toebedeeld. Ik houd erg van zwarte humor, dat het wringt en pijn doet. Er zit vaak activisme in mijn werk, het begint altijd met iets waar ik me kwaad over maak, woede is voor mij de makkelijkste emotie om iets mee te doen.’Na het onderzoeksproject Quatsch, dat alleen op het Amsterdam Fringe Festival te zien was, maakte Fattal de voorstelling Broken-winged bird voor Theater Na De Dam. ‘Mijn team en ik wilden voor het project een niet al te voor de hand liggende insteek over de Tweede Wereldoorlog hanteren, ik wilde andere verhalen zoeken. We lazen een artikel van Karin Amatmoekrim op De Correspondent over hoe zwarte soldaten bij thuiskomst werden behandeld – dat werd het uitgangspunt. Toen heeft schrijver Timen Jan Veenstra in zijn onderzoek het verhaal van Timothy Hood gevonden, die vlak na zijn terugkeer uit de oorlog door een politieagent is doodgeschoten.'

Zwart sprookje
'Toneelgroep Maastricht spreekt  me erg aan dat het een heel warm gezelschap is, ik ervaar er geen sterke hiërarchie, iedereen mag altijd bij repetities naar binnen lopen. Ik heb tegen Michel en Servé gezegd dat ik twee dingen wil leren: voorstellingen regisseren waar ik niet zelf op de vloer sta, en het verschil leren tussen vlakke vloer en grote zaal. Ik moet er nog aan wennen dat ik nu opeens veel groter mag denken als maker, maar ik heb wel al een plan waar ik al heel lang mee rondloop: een zwart sprookje, een historisch drama over twee vrouwelijke seriemoordenaars in het Egypte van begin twintigste eeuw. Het zou gaaf zijn om er een lekker smeuïge boel van te maken met een allround Arabische cast en misschien het Amsterdams Andalusisch Orkest. Maar ik wil ook eerst de lokale omgeving en Limburg leren kennen, dat is een verantwoordelijkheid die ik serieus wil nemen. En ik verheug me op de gesprekken en verdere uitwisseling met Michel en Servé: zij zeggen dat zij geen politiek theater willen maken en ik maak alleen maar politiek theater, dus dat wordt sowieso interessant [lacht].’

Broken-winged bird is omgebouwd naar een online versie. Te zien op vrijdag 18 en zaterdag 19 december om 20.00 uur en op zondag 20 december om 16.00 uur. Reserveer hier je kaartjes 

Tekst: Marijn Lems